Werk in uitvoering – ‘Fingerspitzengefühl’
Zij nam contact met mij op nadat zij voor haar revalidatie al een paar specialisten en fysiotherapeuten had geraadpleegd. Met tot nu toe te weinig verbetering. Nu was zij naar eigen zeggen ook enigszins ongeduldig en school er ook een dieperliggende angst achter het herstel. Zou het ooit nog goed komen met mijn hand? Niet alleen haar werkhand, maar ook de hand die haar in staat stelde om haar beroep na haar pensioen met plezier te blijven uitoefenen. In hoeverre had deze gedachte invloed op het herstelproces?
De aanleiding tot de blessure was een ongelukkige val op het trottoir. Maar de hand bleek ook een eigen geschiedenis te hebben. Toeval of niet? Op jonge leeftijd was zij hieraan geopereerd. Een operatie die verkeerd had uitgepakt. De toenmalige chirurg, in haar eigen woorden ‘een slager’, had ervoor gezorgd dat het herstel pijnlijk was en te lang had geduurd. Een ervaring die te rangschikken valt onder een psychisch trauma. Naast de angstgedachte een andere psychische component die bij het herstel een rol kan spelen.
Waar begin je als behandelaar? Dit lag namelijk niet voor de hand. Zo bleek zij eveneens een ijspak te hebben gebruikt na de val. Iets dat bij blessures in de ogen van de klassieke acupunctuur af te raden is om meerdere redenen. Een ijspak smoort niet alleen het natuurlijke herstelproces in de kiem, maar kan er tevens voor zorgen dat de koude zich in het lichaam nestelt. Dit kan direct of later klachten gaan geven. Dus eerst gaan werken op de koude? Een mogelijkheid is ook om bij haar psychische trauma te beginnen door op haar diepstliggende energieniveau te gaan werken. De vraag hierbij kan zijn of dit bevorderend genoeg werkt op het herstel. Tenslotte was er het oude lidteken van de operatie dat ervoor kan zorgen dat de meridianen op die locatie zijn verstoord. Eerst gaan werken op het ‘ontstoren’ van het lidteken om zaken ook te kunnen uitsluiten?
Zoals zo vaak bij cliënten gaf zijzelf ook nog een sleutel tot de behandeling. Toen ik haar vroeg hoe haar hand nu voelde vertelde zij dat zij het gevoel had dat deze losstond van haar lichaam, er geen deel van uitmaakte. Een vorm van lichamelijke disassociatie met zeer waarschijnlijk een psychische achtergrond. Dit vroeg ook om meegenomen te worden in de behandeling. Er zorg voor dragen dat lichaam en hand weer als één geheel gaan voelen.
Al met al heb ik hier een typisch voorbeeld van ‘fingerspitzengefühl’. Een van de mooiste Duitse leenwoorden in onze taal. Fonetisch qua ritme, maar vooral omdat het een poëtische en metaforische betekenis heeft. Slaat dit hier niet letterlijk en figuurlijk op zowel mijn opdracht als behandelaar als het resultaat? Haar vingers weer laten doen waarvoor zij zijn bedoeld? ‘Aanraking’ met tact, subtiliteit en finesse als het hoogst haalbare?
Prikken op een cruiseschip❓- ‘acupuncturisten zonder grenzen’
Als je aan komt fietsen ziet het er tamelijk onwerkelijk uit. Vooral omdat het schip is weggestopt In het grauwe gebied van de Amsterdamse westelijke haven. Een uithoek met heel weinig faciliteiten. De ‘MS Galaxy’, een vrolijk ogend cruiseschip met fraaie afbeeldingen van allerlei exotische dieren als decoratie. Met een beetje fantasie kan je jezelf hierop moeiteloos op een verre zeereis wanen. Maar de hekken en de security bij de ingang laten zien dat dit schip een andere bestemming heeft gekregen. Vanaf oktober vorig jaar worden hier door de COA en de gemeente Amsterdam tenminste 1000 vluchtelingen gehuisvest. Een mix van asielzoekers, statushouders, kinderen en 5 tot 10 procent asielzoekers uit veilige landen.
De reden van mijn bezoek is dat hier sinds enige tijd wekelijks ‘pop-up clinics’ met acupunctuur worden georganiseerd onder de vlag van ‘Acupuncturists without Borders’ (AWB). Een organisatie die internationaal eerste hulp biedt als het gaat om slachtoffers van velerlei trauma. Als zodanig werken zij ondermeer in rampgebieden, oorlogsgebieden en op diverse locaties voor vluchtelingen. Maar hoe werkt dit, acupunctuur bedrijven op een cruiseschip? Een schip waarvan de naam ook nog eens verwijst naar het heelal. Hoe universeel wil je het hebben? Hier komt nog bij, de vluchtelingen zijn van allerlei leeftijden, herkomst en achtergrond. Maar het kan, zo is inmiddels gebleken. Het geheim is dat wij met kleine teams van vrijwilligers ooracupunctuur-protocollen aanbieden die zonder veel uitleg kunnen worden gegeven, waaronder het internationaal bekende NADA-protocol. Een veelbeproefd, eenvoudig protocol dat ondertussen sinds 1985 wereldwijd z’n waarde heeft bewezen en multi-inzetbaar is.
Mijn team van de dag blijkt een prettige mix aan collega’s of bijna-collega’s te zijn. Nu had ik al eerder deelgenomen aan zo’n clinic in een kerk in het Amsterdamse centrum, maar deze ambiance geeft het wel een heel bijzonder karakter. We worden geïnstalleerd in een luxueuze recreatieruimte op een van de decks waar bij binnenkomst al meerdere vluchtelingen aanwezig zijn. Nadat we met de aanwezige stoelen een grote cirkel hebben gevormd komen de eerste geïnteresseerden zich aanmelden. Een aantal heeft al meerdere sessies achter de rug, een aantal is nieuw en nieuwsgierig. Na een korte kennismaking en een uitleg van het protocol worden de kleine naalden in de oren gezet. Vijf om precies te zijn, in beide oren. De reacties kunnen heel verschillend zijn. Sommigen komen al snel in een zeer ontspannen staat terecht, veranderend in stille boeddha’s, anderen blijven ondertussen af en toe hun mobiel bekijken alsof de naalden aan hen voorbij zijn gegaan. Maar, zoals bekend, ook bij de laatste groep kunnen de naalden wel degelijk hun werk doen zonder dat de ontvanger zich dat bewust is.
In de twee uur dat we de clinics geven vragen de cliënten voortdurend onze aandacht. Even checken hoe iemand zich voelt, hoelang staan de naalden al en wordt het misschien tijd om deze te verwijderen? En, zeker niet onbelangrijk, hoe voelt men zich achteraf? Dit alles speelt zich af in een heel ontspannen sfeer. Mocht een van ons in een gesprek erachter komen dat iemand nog bepaalde lichamelijke klachten heeft dan zetten we, afhankelijk van ondermeer de klacht, ook een paar extra naalden op andere plekken in het lichaam. Dit keer bleken een aantal leden van het security personeel ook benieuwd te zijn naar dit ooracupunctuur-protocol. Nu, in deze healing cirkel is iedereen welkom. De tijd vliegt altijd voorbij en voordat we het weten staan we als team alweer buiten om afscheid van elkaar te nemen.
Wegfietsend houd ik er altijd een zeer bevredigend gevoel aan over. Behalve dat ik even in dienst sta van een groep mensen die dergelijke hulp om verschillende redenen vaak goed kunnen gebruiken, waarvan ‘aandacht geven’ er tenminste een is, is het eveneens een mogelijkheid om acupunctuur & AWB meer bekendheid te geven en biedt het tenslotte de kans om met collega’s samen te werken. Met dank aan AWB! Hier geen twee, maar drie vliegen in één klap!
‘Een verkromming’ – een variatie op zelf-heling ?
‘Scoliose’. Een term afkomstig uit het Grieks die ‘verkromming’ betekent. In het verleden had ik lichte vormen van zo’n kromme rug gezien, maar in haar geval ging het om een flink geprononceerde ’S’ over bijna de hele rug. Van jongs af aan had het haar rug gemarkeerd en het bleek ook in de familie te zitten. Een ingrijpende operatie had zij als tiener geweigerd, maar na zo’n tien jaar begon het klachten te geven. Klachten die het afgelopen jaar waren verhevigd. Niet voortdurend aanwezig, maar afwisselend, en sporten bleek, zoals wel vaker bij fysieke klachten, verlichting te geven. Zelfs hardlopen was mogelijk ondanks de bekende belasting die dit aan het lichaam kan geven. De veerkracht van het lichaam was ook in haar geval bewonderenswaardig.
De aandoening leek haar geestelijk niet in de weg te zitten, zo bleek toen zij tegenover mij zat. Een betrekkelijk jonge vrouw met een fierheid, aanwezigheid en vastberadenheid die indruk maakt. Tot mijn verbazing had zij tot nu toe nauwelijks behandelingen hiervoor gehad. Wel had zij in het verleden specialistische oefentherapieën hiervoor gedaan met het advies om de oefeningen dagelijks te blijven doen. Zij deed deze echter al jaren niet meer, maar niet omdat deze niet zouden werken. De reden was dat zij hiervoor niet de discipline op de langere termijn kon opbrengen. Met tijdgebrek als excuus.
Wat volgde was een uitleg van mijn kant over de waarde van het lichaam, de zelfverzorging ervan en al hetgeen je dit per saldo kan opleveren. Omdat ik nu eenmaal iemand ben die graag zaken wil uitsluiten, sloot ik af met een paar adviezen waaronder het oppakken van de oefeningen uit de oefentherapieën. Ik respecteer graag het helende vermogen van andere disciplines en aanverwante collega-behandelaars. Ik zag dat mijn betoog haar niet volledig had overtuigd, mede omdat zij de indruk maakte dat zij zaken niet zomaar voetstoots aannam van een ander. We spraken af dat zij erover na ging denken.
Haar eerste behandeling vroeg qua improvisatievermogen het een en ander. Waar zaten haar specifieke gevoeligheden en hoe uitten deze zich, konden de drukpunten hun werk wel goed doen en om welke aanpassingen vroeg haar lichaam eigenlijk? Vragen die zich gaandeweg vanzelf beantwoorden door in het contact wat vaker een beroep te doen op de feedback. Ze kwam met een tevreden, ontspannen gevoel van de tafel. Nadat we het tenslotte hadden gehad over mogelijke vervolgbehandelingen ging zij naar huis.
Een paar dagen later liet zij me weten dat ze het advies aangaande het oppakken van de oefeningen ter harte had genomen. Eerst maar eens kijken hoeveel zij momenteel aan klachtenverlichting kunnen brengen. Ik besefte dat ik hiermee mezelf ergens in de vingers had gesneden, want een vervolgbehandeling zat er voorlopig niet in. Tegelijk zag ik ook in dat dit ook mijn functie als behandelaar kan zijn. Als eerste doorgeefluik een advies geven om zelfheling in gang te zetten. Niet geïnitieerd door mijn behandelingen, maar door haarzelf. Zelfs als de oefeningen uiteindelijk ontoereikend blijken te zijn, heeft zij hiermee wel de verantwoordelijkheid voor haar eigen lichaam genomen. Een stap waar zij mogelijk de rest van haar leven baat bij kan hebben. In deze wil ik mezelf maar al te graag overbodig maken.
‘NADA’ – magische punten & hun gedenkwaardige geschiedenis
Ooracupunctuur gebruik ik in de regel slechts sporadisch. Maar ik maak graag een uitzondering als er een cliënt aanklopt om van een rookverslaving af te komen. Dan word ik herinnerd aan dit veelbeproefde detox-protocol dat hierbij van dienst kan zijn. Een die om meerdere redenen gedenkwaardig kan worden genoemd. Sinds ik op de hoogte ben van de historische achtergrond van dit protocol, betekent ‘nada’ zeker geen ‘niente’ meer, maar ‘magisch’ met z’n eigen unieke geschiedenis. Een geschiedenis ook van de acupunctuur zelf, in dit geval in de US of A.
Het zijn slechts 5 oorpunten, ook wel bekend als het NADA-protocol dat staat voor ‘National Acupuncture Detoxification Association’. Genoemd naar de Amerikaanse non-profit organisatie die dit protocol sinds 1985 niet alleen wereldwijd bekendheid heeft gegeven, maar er hiermee ook toe heeft bijgedragen dat het ondertussen een oneindig aantal mensen heeft geholpen met hun klachten. De bekendste klachten zijn verslavingen (drugs en roken), mentale stoornissen (o.a. stress) en emotioneel trauma (o.a. PTSS). Het is de afgestemde combinatie van de punten die het efficiënt, succesvol en – zo bleek later nadat het protocol was verfijnd – multi-inzetbaar kan maken.
Allereerst is er het reset-punt dat verstoringen in het sympathisch zenuwstelsel reguleert en algehele ontspanning kan geven. ’Shenmen’ of ’Spirit Gate’ heeft invloed op de cerebrale cortex en kan angst en nervositeit verminderen. Het Nier-punt heeft invloed heeft op emotioneel trauma, op angst gebaseerde gedachten en kan interne organen helen en daarmee mentale of fysieke vermoeidheid en hoofdpijn verminderen. Het Lever-punt is bedoeld voor detoxificatie en kan ook het orgaan zelf meer in balans brengen waardoor het middels het zuiveren van het bloed agressie en frustratie kan oplossen. Tenslotte is er het Long-punt dat ademhalingsklachten kan helen, verdoving kan geven, het zweten reguleert en de cliënt kan helpen bij het verwerken van verdriet.
Wat daarnaast de doeltreffendheid zou kunnen verklaren is dat vier punten verbonden zijn met de Chinese elementen: Vuur, Water, Hout en Metaal. Het ontbrekende element, Aarde, wordt idealiter ingevuld door de behandelaar zelf, afhankelijk van zijn of haar energetische basishouding. Wordt het protocol voor bijv. traumawerk in een groep ingezet, dan kan ‘de groep’ het ontbrekende Aarde-element vormen. Een krachtige, energetische cirkel vormend die dito z’n aanvullende, helende bijdrage kan leveren.
De praktische voordelen van dit protocol zijn veelvoudig. Het is veilig (baat het niet, dan schaadt het niet), goedkoop en makkelijk uit te voeren waardoor het in principe door iedereen kan worden toegepast, ook door niet-acupuncturisten. Daarnaast kunnen de punten i.p.v. met naalden ook met o.a. opgeplakte oorzaadjes behandeld worden dat dito meerdere voordelen heeft. De punten kunnen dan door de cliënt zelf gestimuleerd worden door de oorzaadjes te masseren. Tevens laat het zich goed combineren met andere therapieën dat in het geval van bepaalde cliënten en klachten ook wenselijk of zelfs noodzakelijk is.
Wat menigeen niet zal weten is de boeiende ontstaansgeschiedenis van dit protocol. Die speelde zich af in de vorige eeuw in de ‘Lincoln Detox’, een gemeenschapscentrum in de Bronx, dat in 1970 na een bezetting was opgericht door een mix van toendertijd actieve burgerrechten-bewegingen, zowel zwart als wit, waaronder de ‘Black Panthers’. Dit als protest tegen de verslavingsgolf die indertijd door de Afro-Amerikaanse bevolking ging waar in hun ogen geen adequate, medische zorg voor was. Het was in de eerste plaats een detoxificatie centrum, maar ook een platform voor hun radicale, linkse politieke ideeën. Zo kregen verslaafden hier ook ‘politieke educatie’, iets dat de leden door de autoriteiten niet in dank werd afgenomen.
Geïnspireerd door een artikel in de ‘New York Times’, waarin sprake was van een succesvolle behandeling voor verslaafden door een Chinese acupuncturist, zijn een aantal leden van het centrum zich gaan verdiepen in de acupunctuur. Dit in een tijd waarin acupunctuur in dit land nog in de kinderschoenen stond en nog niet eens was gelegaliseerd. Een experimentele periode met gebrekkige kennis en middelen volgde met in eerste instantie alleen het Long-punt in het protocol als basis. Vervolgens kregen een aantal leden niet alleen de gelegenheid om via een beurs een acupunctuuropleiding te doen, maar konden zelfs een bezoek aan China brengen. Hun inspiratie, toewijding en inzet leidde gaandeweg tot een uitbreiding en verfijning van het protocol.
De introductie van het acu-detox protocol betekende toentertijd dat men voor het eerst een probaat, niet-medisch alternatief voor methadon had. Een farmaceutisch middel dat in feite een surrogaat-verslaving creëerde en niet de verslaving zelf aanpakte. Na sluiting van de ‘Lincoln Detox’ en de oprichting van de NADA in 1985 werd het protocol van zijn politieke beladenheid ontdaan, kreeg het zijn huidige naam waardoor het zowel nationaal als internationaal op grote schaal kon doorbreken. Iedere gebruiker van dit protocol, acupuncturist of niet, zou zich door de gedachte aan deze geschiedenis extra kunnen laten inspireren. Indachtig het toenmalige motto bij het Lincoln-protocol: ’Acupuncture Heals!’
‘Bevallen’ ⁉️ – of hoe drukpunten hun eigen multi-functionele zorg kunnen bieden
“Zou u mijn bevalling kunnen stimuleren zodat ik op tijd ben?” Dit is een vraag die ik in m’n praktijk eens in de zoveel tijd krijg. Los van het gegeven dat ik me iedere keer weer vereerd voel om hier een bijdrage aan te mogen leveren, is het ondertussen ook een vraag geworden waar ik m’n eigen vraagteken bij plaats. Waarom komt een dergelijk verzoek meestal op de valreep terwijl het met enige voorkennis bij de zwangere vrouw een geheel ander verhaal kan worden?
De redenen voor een dergelijk verzoek zijn alleszins begrijpelijk. Men wil graag op tijd thuis op geheel eigen wijze bevallen, wil liever geen medische inleiding of is de zwangerschap met de zwaarwegende laatste loodjes gewoonweg meer dan zat. Acupressuur, de handmatige manipulatie van energetische acupunctuurpunten op het lichaam, ook wel drukpunten genoemd, kan hier uitkomst bieden. Maar waarom wachten tot de uitgerekende datum of het moment dat men zelfs al over tijd is? Dit betekent praktisch dat één of hooguit twee behandelingen het gewenste resultaat moeten opleveren. Nog los van de geestelijke druk of zelfs stress die op zo’n moment bij menig vrouw bestaat. In mijn ervaring is dit aspect misschien wel de belangrijkste die een succesvolle behandeling in de weg kan staan. Het moet nu of tenminste morgen gebeuren. Stante pede!
Uit de praktijk is gebleken dat het vroegtijdig beginnen van een dergelijke acupressuur-stimulatie met zo’n 4 à 5 weken voor de uitgerekende datum meer succes kan hebben. Een periode die de zwangere vrouw, even los van het ontbreken van de ’last minute stress’, nog meer voordelen biedt. Na een heldere instructie van de behandelaar kan in principe iedere aanstaande moeder hiermee thuis zelf aan de slag. Dit bespaart haar tijd en geld. Tevens biedt het de mogelijkheid om voor de eigenlijke bevalling meer vertrouwd te raken met haar eigen lichaam. Juist omdat deze drukpunten in staat zijn om verschillende niveau’s en verbindingen in het lichaam aan te raken.
Het belangrijkste voordeel is misschien wel dat het zo vlak voor de geboorte een hechtere, emotionele band tussen de aankomende moeder en vader kan creëren. Het geeft de vrouw de gelegenheid om de eigen partner hierin te betrekken als hij hier tenminste voor openstaat. Hij kan op zijn beurt op deze manier niet alleen beter wennen aan het aankomende vaderschap, maar kan eveneens van tevoren vertrouwd raken met het gebruik van de punten. Dit laatste kan ook weer van pas komen als zij beiden tijdens de eigenlijke bevalling eveneens gebruik willen maken van de acupressuur. Ook van dit laatste is inmiddels bekend dat het kan bijdragen tot een kortere, meer soepel verlopende bevalling.
Kortom, de zwangerschap-acupressuur kan in de laatste fase van het geboorteproces een uitstekend niet-medisch alternatief zijn. Afgezien van z’n mogelijke effectiviteit zit de toegevoegde waarde in ‘de extra zorg’ die het tevens kan geven. Zorg die bij de bevalling minstens zo bepalend kan zijn. Of, om het tenslotte vanuit de behoeftes van het lichaam zelf te bekijken, drukpunten gedijen blijkbaar het beste als zij de tijd, aandacht en rust krijgen die idealiter de eerste voorwaarden zijn bij iedere geboorte.
Werk in uitvoering – met het lichaam als luisterend oor
Littekens. Ze zijn er in alle soorten en maten. Fysiek en geestelijk. Maar wat als er iemand in mijn praktijk komt met dergelijke, lichamelijke littekens, opgelopen door operaties aan de onderrug? Dan gaat er bij mij een alarmbelletje af. Want in hoeverre kunnen deze littekens mogelijk de oorzaak zijn van de klacht? Blokkeren zij eventueel de stroom van energie en bloed op deze plekken met als gevolg een disbalans? In dit geval was er reden genoeg om dit niet uit te kunnen sluiten. Werk aan deze winkel dus.
Nu beschikt de Chinese acupunctuur wonderwel over een methode om littekens te behandelen. ‘Ontstoren’ wordt dit ook wel genoemd. De mogelijke, energetische verstoring verhelpen, nog los van de bloedstroom die hierbij eventueel ook om een reparatie vraagt. Op het moment dat ik een dergelijke behandeling doe, voel ik me ergens even een chirurg. Alleen probeer ik in wezen hun werk tot op zekere hoogte ongedaan te maken met naalden als m’n voornaamste instrument. Maar ergens kan het mij dezelfde voldoening geven die waarschijnlijk vergelijkbaar is met die van een chirurg na een geslaagde operatie. Het is precisiewerk dat om een scherpe focus vraagt.
De locatie, de vorm, de kleur, de diepte, de soepelheid en de plaatsing op de huid zijn de belangrijkste factoren bij het litteken om op te letten. Kijken en voelen en dit combineren met de info die je over de oorzaak van het litteken hebt. Dit bepaalt mede ook de werkwijze bij het ontstoren die er in de basis op neerkomt dat je het omsingelt met extra kleine naalden. Hierbij is de wijze van plaatsing van belang. Is het litteken bijv. ingezonken dan gaan de naalden fungeren als kleine steunpaaltjes door deze onder de huid een kleine buiging naar boven te geven. Bevindt het zich nu bovenop de huid, is deze als het ware de huid ontstegen, dan fungeren de naalden als kleine mokertjes door deze boven de huid naar beneden toe een kleine buiging te geven. Beide technieken dienen om het lidteken weer zoveel mogelijk waterpas in de huid te krijgen.
De bovenste huidlaag die bij littekens is aangedaan wordt in de Chinese geneeskunde geassocieerd met de Wei Qi. Dit is onze eerste energetische beschermlaag tegen ziekmakende indringers. Een koutje gevat? Dan heeft deze laag even niet optimaal gefunctioneerd. Als belangrijkste locatie van littekens is het van belang om tijdens het ontstoren de Wei Qi via een acupunt ook een seintje te geven dat er werkzaamheden in haar laag bezig zijn. Tegelijk kun je haar dan ook vragen om hieraan haar medewerking te verlenen. In dit geval haar energie op deze plekken te herdistribueren.
Het litteken verstoort in de regel de energiestroom van een of meerdere meridianen, afhankelijk van de locatie. Nu is er eveneens de mogelijkheid om hun energiestroom extra te stimuleren door bepaalde punten hierop te manipuleren. De sluizen als het ware wat verder open te zetten zodat de energiestroom aan kracht wint om de verstoring te doorbreken. Ditzelfde geldt voor de bloedstroom die op deze plekken wordt belemmerd.
Al met al is de belangrijkste kwaliteit die een dergelijke klus vraagt een heldere communicatie met het lichaam van de cliënt. Luisteren naar het eigen lichaam is een bekend adagium voor de cliënt, maar hier geldt andersom hetzelfde voor de behandelaar. Het lichaam beschikt intern over een goed luisterend oor. Gebruik dit wijs.
‘Gua-sha’ – de waterbuffel bij de horens vatten
De nood was tamelijk hoog. Zo was al snel duidelijk. Het begon haar echt te belemmeren. Iets wat zij juist nu niet kon gebruiken want op haar werk was het alle hens aan dek. Pijn in de linker bovenrug die uitstraalde naar een stijve, moeizaam te draaien nek. Een typisch geval van een acute, recent opgedane klacht. Naast chronische klachten zijn dit de klachten die ook welkom zijn, omdat zij vragen om een snelle verlichting met een dito oplossing. Zeer dankbaar werk.
Nu heb ik een acupunctuur behandeling die op dergelijke klachten is toegesneden. Met een handig protocol dat dit soort klachten uitstekend te lijf kan gaan. Maar zoals vaker gaf m’n intuïtie me hier een andere hint. Had ik niet nog een hoorn van een waterbuffel in m’n kast liggen? Een die van me vraagt om guasha te gaan doen. Ik gebruikte voorheen een platte natuursteen hiervoor, maar sinds de aanschaf van deze hoorn, vooral vanwege z’n goede grip, is het m’n favoriet geworden. Een aantal praktische overwegingen die vervolgens door m’n hoofd flitsten gaven de doorslag. De hoorn lag al in m’n hand.
Guasha behoort evenals moxa en cupping tot het vaste repertoire van de Chinese geneeskunde. Het is hier in het Westen alleen veel minder bekend. Behalve in China wordt het traditioneel toegepast in geheel Zuidoost-Azië. Als huis-tuin-en-keuken middel is het binnen families van generatie tot generatie overgeleverd, zowel ter bestrijding van acute, fysieke klachten als ter preventie van klachten. Met als praktische uitsmijter dat het al met een muntje kan worden gedaan. Een volkstherapie die in essentie een schraaptechniek is waarbij direct op de huid wordt geschraapt. Hierdoor ontstaat een zuigende werking in het bindweefsel die de ‘sha’ in de vorm van rode strepen naar de huid brengt. Hiermee kunnen zowel acute klachten als chronische ziekten worden behandeld. Behalve op mensen wordt het ook op dieren zoals bijv. paarden succesvol toegepast.
Guasha is niet perse een geheel pijnloze therapie. Al was het maar omdat er vaak op de pijnlijke plek zelf moeten worden behandeld. Zo bleek ook bij haar toen zij op de tafel lag. Natuurlijk kan je als behandelaar de druk of de hoek variëren, maar om voldoende ‘sha’ eruit te schrapen kan een gevoelige druk nodig zijn. Daarnaast is er altijd de cruciale vraag hoe hoog de nood is. De huid werd rond de aangedane plek en op de meridiaanlijn naar de nek toe behoorlijk rood. Aan het einde hield zij er een wat beurs voelende plek aan over en na de noodzakelijke tips vertrok zij weer.
De sleutelvraag achteraf is of zo’n eerste behandeling voldoende resultaat heeft gehad. Op een schaal van 1 t/m 10 bleek de pijn te zijn gezakt van een 9 naar een 4 en had zij tevens het gevoel dat de verbetering nog steeds gaande was. Nu kan ik in dit geval alle eer aan mezelf laten toekomen, maar hoe terecht is dit eigenlijk? Is het niet dankzij deze eeuwenoude, zeer effectieve therapie, die weer aan mij is overgeleverd? Zoals een Chinese boer een paar eeuwen geleden zijn vrouw met een hoorn van eigen makelij behandelde, omdat zij klaagde over een plotseling opkomende, scherpe pijn, zo sta ik anno 2022 in m’n praktijk hetzelfde te doen bij een cliënt. Hoe verwonderlijk is dit? Verdient guasha hier in de eerste plaats niet de pluim? Onder het motto, ere-wie-ere-toekomt?
De stoelmassage als carrousel – ‘I love this job’
Stoelmasseren in een bedrijf. Het was alweer jaren geleden. Ik doe het af en toe in mijn praktijk voor een cliënt, maar een bedrijfsmassage was uit m’n zicht verdwenen. Deze week mocht ik er weer eens aan proeven nadat ik onverwachts een klus aangeboden had gekregen. Nu de Corona hier z’n slechtste tijd heeft gehad, openen de bedrijven hiervoor weer hun deuren. Ergens stonden m’n handen te jeuken om het weer eens te doen. Deze vorm van stoelmasseren is namelijk een klasse op zichzelf. Of eigenlijk, in mijn ogen, een kunst op zichzelf. Tegelijk is het misschien wel een van de meest onderschatte vormen van masseren.
Stel het je even voor. Je hebt de opdracht om in een paar uur tijd bijv. 12 mensen te masseren. Ieder krijgt 20 min. massage en tussendoor heb je twee kleine pauzes. Zo op het oog een overzichtelijke, strak ingedeelde klus, maar in dit schema zit meteen het grootste gevaar. De routine ligt op de loer. Ik heb het hier wel over twaalf individuen, mensen met ieder hun eigen leven, achtergrond en sores. Met verhalen die sommigen ook met je willen delen, hapsnap of meer in een verhaallijn. Als tijdelijk ‘projectmanager’ met een luisterend oor met mensenkennis wil ik een ieder ook zo fris en onbevangen mogelijk tegemoet te treden. Keer op keer. Zonder dat daarbij hun verhaal de massage overneemt, hen tegelijk eveneens bij de les van hun lichaam te houden, te laten voelen wat hierin op zo’n moment gebeurt.
Voor dit laatste wordt bij de stoelmasseur vooral een beroep gedaan op zijn inschattingsvermogen als het gaat om kijken en voelen. Lichamelijk contact kunnen maken is tenslotte ook een prioriteit in dit beroep. Degene die voor je zit geeft zich op dat moment wel aan jouw handen over. Enigszins schuchter in eerste instantie misschien, maar zij laten ‘de aanraking’ toe. Zeker nu na de Corona periode, zo bleek uit de meeste reacties, hunkeren mensen niet alleen naar ‘het normaal’, maar hebben hun lichaam die aanraking te lang gemist. Hoewel de meeste mensen in dit bedrijf een voorkeur hadden gekregen voor ‘thuiswerken’, bleek het nieuws van het opstarten van de stoelmassage een onverwacht hoge opkomst op de werkplek te hebben opgeleverd. Dankbaarder werk kan je op zo’n moment niet doen.
Tegelijkertijd hebben de meeste mensen lichte klachten die ook aandacht vragen. Klachten die vaak neerkomen op schouder/nek en onderrug, maar ook hier geldt het unieke van ieder mens. Geen menselijk lichaam is hetzelfde. En let wel, ik heb hier niet de intake of mijn gebruikelijke, eerste diagnose middelen tot m’n beschikking. Een paar korte vragen over hoe iemand op zo’n moment in z’n vel zit kunnen helpen, maar uiteindelijk komt het erop neer dat je meteen ter plekke de juist invalshoek vindt. Ervaring is hier onontbeerlijk. Want verhalen over mensen die na een dergelijke stoelmassage bijv. een flauwte krijgen zijn er ook. Daar komt bij, de mensen moeten na m’n massage wel meteen weer de werkvloer op. Tenslotte huurt het bedrijf jou in om de mensen niet alleen een welkome afwisseling aan te bieden, maar daarmee indirect ook hun ‘productiviteit’ te verhogen.
Dit werk is misschien wel het beste te vergelijken met een menselijke carrousel die in betrekkelijk korte tijd aan je voorbijtrekt. Gezichten, lichamen, persoonlijkheden, die even ‘hallo’ en ‘dag’ tegen je komen zeggen. Met constant op de achtergrond ‘de deadline’ van de beschikbare tijd, het voortdurend doseren van de eigen energie en het minst blessuregevoelige gebruik van het eigen lichaam. Hou je van de variëteit, de organisatie en verrassingen die een dergelijke carrousel kan bieden, dan kan dit een zeer bevredigende ervaring opleveren. Toen ik gisteren van deze klus terugkwam overheerste één gevoel overduidelijk: ‘I love this job’!
De Handdruk – aanraking in een klein hoekje
Hij gaf mij een hand. Een hand ja! En ik nam hem ook aan! Want deze handen uitwisseling kwam met een zekere opwinding bij me binnen. Alsof ik deze al jaren niet meer had gekregen. Wat niet alleen het afgelopen anderhalf jaar het geval was, maar ergens ook zo voelde. Een ontwenning die debet is aan het Corona beleid, zo realiseerde ik me weer eens. Zoals ik al eerder had ervaren met de hugs in de afgelopen periode. ‘Aanraking’ is een sluimerend taboe geworden met de klassieke conditionering à la Pavlov als z’n instrument. Niet langer met de experimentele, kwijlende hond, maar met de mens die bij ‘aanraking’ een schrik reflex heeft ontwikkeld.
Maar de sensatie zat h’m ook in de wijze waarop hij de hand gaf. Ik kon de welgemeende dankbaarheid voelen in de manier waarop hij z’n handdruk gaf. Niet overduidelijk aanwezig, maar daar. Dit in combinatie met zijn ontspannen, tamelijk heldere gezichtsuitdrukking maakte de boodschap volledig. Had ik hier dan net een buitengewone prestatie geleverd? Nou nee, een ontspanningsmassage met een ‘Chinese twist’ die ik wel vaker geef. Ik was echter qua eigen energie in zeer goede doen waarmee je nu eenmaal de massage naar een hoger niveau kan tillen. Alert, maar niet overdreven, zonder moeite in het Nu in overgave, met m’n eigen lichaam en geest zoveel mogelijk als eenheid handelend.
Wat hielp was dat ik een goede balans had gevonden tussen zijn verschillende wensen vooraf. Enerzijds snakte deze IT-man met een stressvolle baan na een avond stappen naar ‘ontspanning’; anderzijds gaf zijn zittende beroep met de laptop en mobiel als z’n werkterrein regelmatig de bekende nek -en schouderklachten. Mede omdat hij hierbij niet de bekende werktips volgde die het in ieder geval deels kunnen voorkomen. Ook graag hier enige aandacht voor. Door m’n ‘druk’, ‘beweging’ en ‘intentie’ als finetune elementen hierop af te stemmen kon ik – blijkbaar voldoende – aan z’n wensen voldoen.
Tevens zag ik kort na de sessie de schreeuwende tegenstrijdigheid die in deze ‘handshake’ gevat was. Iemand, zoals ik, waarvoor ‘aanraking’ de sleutel is in z’n werk, kon nu blijkbaar tamelijk heftig reageren op andermans aanraking. Weliswaar geconditioneerd, maar toch. Het liet me er ook bij stilstaan dat ’de handdruk’ een puur fysieke basis heeft, maar de wijze waarop het gebeurt bepalend is voor het gevoelsmatige effect ervan. Het kan iets bezegelen, iets bekrachtigen, kan daadwerkelijk een zegel zijn. Het kan eveneens een gebaar, een beweging, maar misschien nog wel beter, een handreiking zijn. Je kan ermee uitreiken naar elkaar. Kan ermee nader tot elkaar komen. Het kan vanuit de ledematen een vorm van intimiteit zijn.
Tenslotte kwam het inzicht langs van het bekende voordeel dat ieder nadeel in zich herbergt. Het Corona beleid kan nu niet alleen gaan leiden tot de broodnodige, noodzakelijke de-conditionering bij ‘aanraking’ in al z’n vormen, maar eveneens tot een herwaardering ervan. Alsof we als kleine kinderen weer de kans krijgen om het ons eigen te maken, maar nu, als ‘volwassenen’, met genoeg bewustzijn en meer dan gewone aandacht. Waar kan dit wel niet toe leiden? Ik weet ’t, hier krijgt m’n idealisme de overhand, maar kan de wereld zonder? Het nastreven ervan kan al voldoende vruchten opleveren. Dus de volgende keer probeer eens van die handdruk iets speciaals te maken. De ‘silly walks’ van John Cleese kunnen een inspiratie zijn, de mime van een Roberto Benigni of zelfs het plotseling wegtrekken en weer uitreiken van de hand. Mijn hand heb je daarbij in ieder geval al.
☞ Gedragsverandering? – ‘Hier voor een prikkie, inclusief het masseren van uw gedrag’
‘Kan acupunctuur bijdragen aan gedragsverandering?’, luidt de vraag bij dit recent gepubliceerde, breed opgezette onderzoek (https://www.vnig.nl/nieuws/wetenschap/kan-acupunctuur-bijdragen-aan-gedragsverandering.html?). De uitkomst is niet alleen ‘ja’, maar afgaande op m’n eigen ervaringen kan ik het bevestigen. ‘Ik ben wat ik eet, hoe ik me verhoudt tot ’t leven en hoe ik me beweeg door ’t leven’. Dit simplistische ABC-tje gebruik ik standaard als een nieuwe cliënt bij mij aanklopt. Want behalve dat ik kijk naar de mogelijke fysieke en/of geestelijk oorzaken van hun klacht(en), krijgen hun dieet, lifestyle en hun beweging/sport als mogelijke oorzaken ook m’n aandacht.
De laatste drie zaken blijken lang niet altijd makkelijk te veranderen. De voornaamste reden is dat het bij de cliënt vraagt om gedragsverandering van bepaalde, hardnekkige gewoontes. Soms kan ik hier als hulpmiddel een van mijn therapieën inzetten, maar voor een belangrijk deel hangt dit ondermeer ook af van hun motivatie, commitment en discipline.
Het begeleiden van de gedragsverandering is – naast het eigenlijke behandelen – waar ik veelal de meeste tijd aan spendeer. Ik weet dat als ik hier te weinig winst boek, de klacht(en) of een langere behandeltijd nodig hebben, niet de meest optimale verlichting of genezing wordt behaald of dat zij na de behandeling eventueel na enige tijd weer kunnen gaan opspelen.
De sleutel bij gedragsverandering is communicatie: hoe appelleer je hier op de meest effectieve manieren aan? Dit laatste valt tot op zekere hoogte te leren, maar praktijkervaring met cliënten is hierbij de beste leerschool. Het kunnen aanvoelen en inschatten van de persoonlijkheid van de cliënt is de basis. Daarnaast spelen factoren mee als de ruimte die hun studie/werk biedt, hun al dan niet drukke gezins -en sociale leven en hun mate van holistisch zelfbewustzijn als het gaat om lichaam & geest. Hier vanuit bepaal ik welke adviezen ik geef, hoe ik deze aan de man breng en hoe ik op de hoogte wil blijven van de vorderingen ervan.
Al met al is het bewerkstelligen van gedragsverandering een balanceer act die van de acupuncturist eveneens mensenkennis en psychologisch inzicht vraagt. Ieder mens is tenslotte uniek en vraagt om z’n eigen benadering. Als zodanig houdt het je ook scherp. Maar ben ik hiermee ook een gedragstherapeut? Niet officieel, want hiervoor heb ik niet de vereiste papieren, maar kijkend naar m’n alledaagse gepraktiseer zou je het soms wel bijna kunnen zeggen. In gedachten zie ik al een slogan boven m’n praktijk hangen: ‘Hier voor een prikkie inclusief het masseren van uw gedrag’.
Een schijnlanding – ‘Mind over Matter’
Toen z’n Whatsapp binnenkwam moest ik wel even nadenken. Wie was hij ook alweer? Gelukkig liet m’n geheugen me niet helemaal in de steek. Ik had h’m eerder een stoelmassage gegeven waar hij achteraf nogal enthousiast over was. Maar was dit alweer zo’n tweeëneenhalf jaar geleden? Zolang bleek hij voor z’n wereldreis weg te zijn geweest, eenmaal in m’n praktijkruimte. Het kwam me wat onwerkelijk over. Een gevoel dat, zo ontdekte ik pas later, overeenkwam met z’n gemoedstoestand.
Uit eigen ervaring weet ik wat een impact een dergelijke terugkeer kan hebben. Op Schiphol kan je nog het idee hebben dat er eigenlijk niets is veranderd. Wat ook voor hem gold. Maar eenmaal wat langer ‘thuis’ kom je er langzaam achter dat dit maar schijn is. Je bent niet echt geland. Alsof je voor enige tijd in een wat surreële luchtbel zit en af en toe met een glazige blik bekijkt wat zich hier nu allemaal afspeelt. Het is een serieuze vorm van niet-geaard zijn. Maar een die zich niet zo makkelijk laat oplossen. Zeker niet als iemand zich daar niet goed bewust van is.
Het was z’n lichaam die aan de noodrem had getrokken. Een flinke nek/schouder/bovenrug klacht speelde h’m nu parten met een behoorlijke mobiliteitsbeperking. Met als bijkomende klachten slecht slapen, weinig energie en mentale stress over de herstart van z’n leven hier. Met woning/werk/inkomen als z’n tunnel-focus met deadlines. Kortom, de ingrediënten van een typische, tamelijk uitschreeuwende psycho-somatische klacht.
Een standaard behandeling zou hier niet afdoende zijn. Behalve het accent leggen op z’n bovenlichaam, riep ik ook m’n hulptroepen in. Extra drukpunten/technieken die een dergelijk klacht normaliter adequaat te lijf kunnen gaan. Hoe meer ik echter in contact kwam met zijn lichaam, hoe duidelijker het me werd dat hier ook nog wat anders nodig was. Een ‘mind-over-matter’ geval dat eveneens extra aandacht vroeg voor de ‘mind’. De hoeveelheid punten die een alarmsignaal afgaven en de mate waarin spraken boekdelen. Zijn lichaam had de klacht weliswaar beperkt tot z’n bovenlichaam, maar gaf elders aan dat er onderhuids ook het een en ander om herstel vroeg.
Hij kwam zichtbaar meer ontspannen en mobieler van de tafel, hoewel de klacht niet helemaal was verdwenen. Maar wat belangrijker was, het noodzakelijke kwartje was bij hem gevallen. Mede door ons gesprek tussen de bedrijven door. Hij was zich bewust geworden van z’n schijnlanding. Het was nu echt tijd voor een andere ‘mindset’ met het oog op z’n herstart hier. Dit zag hij ook in. Dit in combinatie met de essentiële ’rust’ kan nu eenmaal in ’t lichaam wondertjes verrichten.
Een duveltje uit een doosje – “Attentie, uw volledige aandacht graag!”
Waar ging deze massage eigenlijk over? Dit moest ik me achteraf wel even afvragen. Zij bleef hangen. Vragend om een antwoord. Behandelingen kunnen nogal eens hun eigen verhaal hebben. Buiten het ritueel van de massage om. Of liever, het overstijgend. Vrijwel direct nam deze massage me mee op een avontuur waarbij ‘contact’, of beter nog ‘resonantie’, de sleutel was. ‘Tijd’ werd even irrelevant.
Als een spring-in-’t-veld stond ze met een glimlach voor m’n neus. Snel, ad rem, met humor en wetend wat zij wilde. Voor zover ik al niet wakker was, zorgde zij er wel voor. Haar ongerief was een opspelend plekje in de bovenrug die haar sinds een paar dagen teveel lastig viel. De oorzaak was niet echt helder, maar zij wilde er nu vanaf. En wel meteen. Mij er en passant aan herinnerend dat een collega de vorige keer ook zo’n wondertje had verricht. Ik kon erom lachen. Ja, ik wilde deze ‘challenge’ wel aangaan, maar – en dit vertelde ik er niet bij – wel op mijn voorwaarden.
Aanvankelijk gaf ik het plekje alle aandacht die zij wenste, waarbij enig gekreun niet van de lucht was. Het bleek haar manier te zijn om er goedkeuring aan te geven. Ze was eveneens het sportieve type die vertrouwd was met enig ‘afzien’. Ook hier op de tafel. Nadat ik al had aangegeven dat ‘rust’ voor ‘herstel’ onontbeerlijk is, juist omdat ik weet dat het sportieve type daar meestal het geduld niet voor heeft, besloot ik langzaam haar aandacht te verleggen. Ze was te gefixeerd op het plekje. Dit staat herstel ook in de weg.
Gelukkig leent het lichaam zich daar prima voor. Wat te denken van bijv. de billen die bij menigeen onvermoede kreuntjes kunnen opwekken. Ook hier kwam zij aan haar trekken. Haar kuiten idem dito. Toen ik eenmaal bij haar armen was aanbeland kwam ineens een ommekeer. Een die ik in ’t geheel niet had kunnen zien aankomen. Daar ging m’n regie. Een van haar armen bleek namelijk van jongsafaan tamelijk verminkt te zijn door een operatie. Hij was aanzienlijk dunner en korter dan de ander met een groot, lang lidteken eindigend in een soort ‘klauwhandje’. Ze kon er prima mee functioneren in ’t dagelijkse leven, maar dit bleek maar de helft van het verhaal te zijn.
Ik eindigde met een zeer krachtige puntencombinatie die als een soort turbo de energie in ’t gehele lichaam weer beter kan laten stromen. Zeker als je dit combineert met een diepe onderbuik-ademhaling. Toen ik hierbij haar ‘klauwhandje’ vasthield, hoorde ik haar plotseling zuchten. Ze voelde verdriet opkomen en nadat ik ’t welkom had geheten liet ze de tranen de vrije loop. Deze arm had simpelweg te weinig aandacht van haar gehad. Zo zag ze zelf ook in. Ze had hem verwaarloosd. Haar manier om ermee te kunnen leven. Maar nu wilde hij toch echt even alle aandacht. Of ze nu wilde of niet. En het plekje waar het haar om te doen was geweest? Die was even vergeten.
‘Kamma-jaaja-jippiejippie jeeh!’ – de Hornbach held
“Overtuigende holistische aanpak met maatwerk tot gevolg en met resultaat. Niet de doorsnee massage.” Toen ik deze testimonial voor ’t eerst las had ik bijna willen uitroepen ‘Kammajaajajippiejippie jeeh!’. Want de eerste associaties waren de Hornbach reclames, waarin deze bouwmarkt de doe-het-zelver op nogal eens hilarische of quasi heroïsche wijze aanprijst. Het beeld van de ambachtsman drong zich op met ‘maatwerk’, een oer hollands gezond verstand van ‘gevolg en resultaat’ waar hij weinig woorden aan vuilmaakt.
Pas in tweede instantie zag ik dat deze cliënt de spijker feilloos op z’n kop had geslagen. Ik ben tenslotte iemand die met z’n handen werkt. Het zijn m’n tools, of ik nu masseer of prik. ‘Holisme’ is hierbij de optelsom van de psychische & fysieke eigenschappen, de klachten en de omstandigheden van de cliënt, het geheel waarmee ik aan de slag ga. Als zodanig probeer ik ook ‘maatwerk’ te leveren, omdat ieder mens nu eenmaal uniek is en z’n eigen benadering vraagt. De ‘Sherlock Holmes’ in mezelf biedt hierbij nogal eens uitkomst. Ook inspiratie is daarbij altijd een onmisbare, maar ongrijpbare factor. Als ik eenmaal resultaat boek dan kan ik me soms wel even een voldane ‘Hornbach held’ voelen die ’t toch weer heeft geflikt.
En, eerlijk is eerlijk, het is ondertussen vaak ook geen ‘doorsnee’ werk meer dat ik aflever. Daar wijst dit compliment me ook op. Jaren van (zelf)studie, een diversiteit aan werkervaring, menige ’trial & error’, en indien nodig het weloverwogen en doordachte experiment nadat ik het meetlint langs de cliënt heb laten gaan. Dit alles lijkt momenteel meer en meer z’n vruchten af te werpen. ‘Kammajaajajippiejippie jeeh!’ Maar let wel, met ‘Inshallah’ als de onontbeerlijke toevoeging. Ook de Hornbach held is uiteindelijk hieraan onderhevig.
‘The Hangab Experience’ – hangen als ‘de kleine prins’
Was het z’n stem, waren het z’n woorden of was het z’n uiterlijk? Moeilijk te zeggen, maar waarschijnlijk toch ’t geheel. Hij was in ieder geval zo’n cliënt die ik vrijwel meteen in de armen sloot. Z’n wat hoge stem, de wat onhandige manier om zich uit te drukken met nogal wat haperingen en zijn vurige blik, een mix van kwajongensachtige twinkel, alertheid uit onveiligheid geboren en een licht betoverende charme. Dit in combinatie met z’n wat slungelachtige lijf vervolmaakten z’n voorkomen. Toen hij eenmaal meer over zichzelf had verteld had hij mij definitief voor zich gewonnen. Mede ook omdat hij de moeite had genomen om van de andere kant van Nederland te komen ‘hangen’.
Nu is ‘The Hangab Experience’ bij uitstek een behandeling waar ik kan vertrouwen op m’n intuïtie, m’n ingevingen van het moment, het spontane. Hoewel ik me wel had voorbereid, merkte ik al snel dat ik ‘het protocol’ los aan het laten was. Zo nam het zetten van zijn eigen persoonlijke intentie een onverwachtse wending waarbij m’n opgedane workshopervaringen hiermee een hele bruikbare aanvulling bleken te zijn. Ook was tijdens ons eerste telefoongesprek al de inval langsgekomen om eventueel ook enige acupunctuur te gebruiken, tenminste als hij daar geen bezwaar tegen had. De sessie zelf bekrachtigde dit alleen maar. Daarnaast was er z’n eigen inbreng die de sessie mede vormgaf. Zijn innerlijke kind wilde ook enige aandacht. Eenmaal in zo’n flow hoef je eigenlijk alleen nog maar te volgen.
Hij bleek ook typisch zo iemand te zijn die haast moeiteloos ging hangen, bijna als een vanzelfsprekendheid. Hoewel ik meestal de tijd neem om iemand omhoog te brengen, hoefde dit bij hem niet echt. Ook het lichaamswerk liet ik grotendeels als vanzelf achterwege. Hij hing niet alleen als de kleine prins, maar wat toen ook zichtbaar werd was zijn krachtige, spirituele potentieel, dat vanuit zijn atletische lijf als een soort aura om hem heen hing. Iets wat hij op dat moment jammer genoeg niet zelf kon zien. Nog niet zag. Zo’n moment dat je wenst dat hij even met mijn ogen naar zichzelf kan kijken. Maar ja, daarom was hij hier. Om dit zich meer eigen te maken.
Mede hierdoor maakte de sessie ook een oude bekende bij me wakker. Iets wat ook wel het ’saviour-complex’ kan worden genoemd. Een bekend dilemma onder behandelaars. Je bent zo begaan met een cliënt dat je h’m liever nog vandaag dan morgen brengt waar hij of zij wezen wil. Alleen werkt het in de praktijk meestal niet zo. ’Tijd’ is hierbij vaak ook een bepalende factor. En wie ben ik om te weten wat werkelijk goed voor hem is, wat zijn levensreis is en wat voor een ervaringen hij nodig heeft om te komen tot het leven van zijn potentieel?
Daarbij is het maar de vraag in hoeverre je als behandelaar hierin een zegje hebt. Zoals ook uit deze sessie tot uiting kwam: ben ik wel ‘de behandelaar’ of word ik uiteindelijk geleid door iets anders? Of, anders gesteld, heeft het zin om als behandelaar ‘een agenda’ te hebben of is het hebben van ‘een intentie’ vooraf het beste uitgangspunt? Het niet willen ‘fiksen’ van een cliënt, maar de best mogelijke voorwaarden voor een behandeling creëren waarbij het eindresultaat wordt losgelaten? Met de cliënt die tenslotte zijn eigen keuzes maakt. Ik neig meer en meer naar het laatste. Want heeft het leven immers niet z’n eigen, soms onnavolgbare beweegredenen, z’n eigen, soms bizarre dynamiek en z’n eigen, soms zichtbare innerlijke wijsheid?
Een veelhandige octopus – multitasken aan de massagetafel
Masseren en tegelijk een geïmproviseerde lesinstructie geven. Kan dat? Tot m’n eigen verbazing kan ’t niet alleen, maar het is nog verdomde leuk ook. Wat was ’t geval? Ik kreeg het verzoek om de 12-jarige zoon van een moeder te masseren. Net gestart in het eerste jaar van een gymnasium en ook nog eens een fervent gamer. Door de stress die beide opleverde had hij last van de overbekende gespannen nek/schouders. En, zoals al snel bleek, hij had het niet van een vreemde. Zo moeder, zo zoon.
Beiden wilden graag dat zij bij de massage aanwezig kon zijn. Daar stond ik dan met hem klaarliggend op de tafel terwijl zij in een hoek zat. Maar ja, een uur lang een stille toeschouwster terwijl ik aan ’t werk ben? Dit vooruitzicht trok me niet echt. Ik houd wel van interactiviteit. Nu had ze van tevoren enigszins schoorvoetend verteld dat zij hem ook af en toe masseerde en wel benieuwd was naar de kneepjes van het vak. 
Voordat ik het wist begon ik haar te vertellen hoe en waarom ik deed wat ik aan het doen was. Al gauw veranderde zij van een liefhebbende, misschien ook wel wat bezorgde moeder in een behoorlijk aandachtige, leergierige quasi student. Het was ook heel inzichtelijk, omdat ik nu ineens alle stappen die ik volgde moest beargumenteren en verwoorden. Iets wat ik normaal gesproken alleen maar in gedachten doe of simpelweg m’n intuïtie volg. Ondertussen was ik ook nog bezig om hem te voelen en af en toe enige feedback aan hem te onttrekken. Wonderwel ging dit multitasken me heel goed af.
Erop terugkijkend kwam dit vooral omdat ik met een verhoogde focus helemaal kon opgaan in deze veelzijdige rol. Alsof m’n bewustzijn zich tijdelijk verruimde. En – dit was een kleine openbaring – ik vond het heel leuk om te doen. De vraag is natuurlijk of ik werkelijk was geslaagd in m’n drievoudige missie. In ieder geval voelde hij zich achteraf beduidend beter wat ik ook aan hem af kon zien, zij bedankte me hartelijk voor alle tips en als toegift was zij tot het besef gekomen dat zijzelf ook zo’n massage kon gebruiken.
Met deze ervaring is de vraag of succesvol multitasken toch mogelijk is natuurlijk niet beantwoord. Wel lijkt de eerste voorwaarde te zijn dat het spontaan ontstaat. Je bedenkt ’t niet. Dit creëert een flow die je als het ware boven jezelf laat uitstijgen. Met als bonus een onvervalste ‘peak experience’. Of, om bij m’n vak te blijven, het verandert je even in een veelhandige octopus.
‘Een inleiding’ – van Vermeer naar een madonna-in-spe
“Ben jij Wouter?” Die vraag moest ze aan mij wel stellen, maar ik zag direct in het zacht stralende, volle gezicht van deze aanstaande, jonge moeder dat zij mijn volgende cliënte was. Het bijkomende contrast tussen haar blauwe ogen en rossige haardos maakte van haar een heus Hollands Vermeer-meisje. Een replica en een zeer waarheidsgetrouwe.
Haar verzoek was om haar bevalling in te leiden, maar niet omdat ze over tijd zou zijn, maar juist om te zorgen dat deze ook daadwerkelijk gebeurt rond de uitgerekende tijd. Hoewel ik hier doorgaans tamelijk nuchter mee omga, vind ik het stiekem wel een eer om het te mogen doen. Eraan bijdragen om een kleine goed op deze aardbol te zetten, het is me niet niks.
De Chinese geneeskunde heeft hiervoor ook het een en ander in huis. Behalve dat een aantal acupunten juist moet worden gemeden met het gevaar van een vroegtijdige bevalling, zijn het deze zelfde punten die omgekeerd kunnen worden ingezet om deze te stimuleren als het moment daar is. Een fameus punt is Blaas 67 waarvan bekend is dat het o.a. een stuitligging kan corrigeren. Een faam die je vanwege z’n ligging niet zou verwachten. Notabene bovenop de kleinste teen, net onder en naast de nagel.
Maar m’n favoriete plek als het erop aankomt is het baarmoederpunt, afkomstig uit de voetreflexologie. Een plekje aan de binnenkant van de enkel die bij menige zwangerschap een lichte zwelling gaat vertonen. Stel je even voor dat je via dit punt, ter grootte van ongeveer een duimtop, meer contact kan maken met het kind? Ook bij haar bleek het niet ongevoelig te zijn voor de aanraking ervan. Niets spectaculairs, maar een glimlach van haar en een paar lichte bewegingen die zichtbaar waren bovenop de gespannen buik. En ja, over deze laatste plek gesproken, het moment dat ik deze imposante ronding licht mocht masseren was toch echt een smeltmomentje. Zelfs voor mij. Als man.
Achter een dergelijk verzoek tot ‘een inleiding’ zit meestal een bezorgdheid. Of zelfs een angst. Zal de bevalling wel goed gaan? Het masseren van die zorg is onontbeerlijk tijdens zo’n behandeling. Maar hoe masseer je die? Hier spelen haar persoonlijkheid, m’n eigen ingevingen en het toeval een rol. Hoe ik achteraf kon zien dat dit geslaagd was? Door bij het afscheid in haar lachende, blauwe ogen te kijken, omlijst nu door vurige, rode blosjes, met een aureool van ontspanning om haar heen. Een bijna charismatische madonna-in-spe. Zelfs Vermeer zou hier van hebben opgekeken.
Onbekend maakt onbemind? – een massage op hoogbejaard niveau
Ze kijkt me aan en zegt: “En toch zit ik hier.” Op dat moment besef ik dat het voor deze hoogbejaarde, 80-jarige dame een hele stap is geweest om deze massage-afspraak te maken. Na tien jaar is haar vaste masseuse onlangs verhuisd en prompt krijgt zij bij gebrek aan massages lichte rugklachten.
Tsja, wat te doen? Ze is weliswaar naar mij doorverwezen, maar ik ben wel een man, een totale vreemde, iemand die voor haar volledig onbekende massages aanbiedt en zijn praktijkruimte ook nog eens in een hotel heeft. Hoe onbekend wil je ’t hebben? Tegelijk zie ik de uitdaging waar ik voor sta. Behalve dat zij mijn eerste senior is van deze leeftijd en haar lichaam niet bepaald om een ‘standaardmassage’ vraagt, is mijn belangrijkste taak dit keer om haar vertrouwen te geven. En dat in een bestek van 60 minuten. 
Gelukkig kan ik de uitdaging snel laten voor wat die is en tref ik in alle nuchterheid de voorbereidingen die ik meestal doe. Het enige dat ik er dit keer bijna als vanzelf aan toevoeg zijn kleine nuances die net een verschil lijken te maken. Al snel blijkt dat zij behoort tot de huidige generatie senioren voor wie de uitdrukking ‘ouderdom komt met gebreken’ niet langer als vanzelfsprekend opgaat. Behalve de lichte rugklachten is zij uitermate vitaal, zowel geestelijk als lichamelijk en zou ze kunnen doorgaan voor een zestiger.
We vinden elkaar in de huidige discussie over ‘vrijwillig levenseinde’ met gebruik van een middel dat kan zorgen voor een humane, pijnloze dood. En niet onbelangrijk – daar zijn we ’t ook stellig over eens – dit moet ook mogelijk zijn voor mensen die niet voldoen aan het traditionele profiel. Een tamelijk recent voorbeeld uit haar eigen leven, een zoon die op 50-jarige leeftijd twee jaar geleden vrijwillig uit het leven is gestapt, heeft haar wakker geschud. Zonder lichamelijke of geestelijke ‘gebreken’, maar wel volledig vanuit de overtuiging dat voor hem het leven erop zat. Pijnlijk genoeg was voor hem ‘dit middel’ echter niet beschikbaar. Ik vloek niet snel, maar hier geldt de uitzondering op de regel.
Aan het einde van de massage doe ik haar halskettinkje weer om en vraagt ze me tussen neus en lippen door: “Wat kan je me adviseren als het gaat om een vervolgafspraak?” Ik kan een glimlach niet onderdrukken terwijl ik haar in de ogen kijk en vraag: “Komt het je over twee weken uit?”
Terug naar de schoolbanken – ‘It takes two to tango’
Toen ik vanmiddag de deur opendeed was ik even verrast, want de cliënt bleek een meneer in een rolstoel te zijn. Nu heb ik in een ver verleden met gehandicapten gewerkt, maar nooit gemasseerd. Een primeur dus, en één – dat besef was er al snel – waar ik veel van kon leren. Die belofte werd volledig ingelost.
Nadat we samen hadden vastgesteld dat het juiste woord voor hem in het Nederlands nog steeds niet bestond, bleek dat we ons alle twee konden vinden in het beste, tweede alternatief: ‘gehandicapte’. Tevens werd al snel duidelijk dat hij niet alleen heel rolstoelbehendig was, maar ook uitermate zelfredzaam. In een mum van tijd was hij zonder hulp uitgekleed en lag op mijn tafel. Gespreksstof hadden we vooralsnog genoeg omdat we een gemeenschappelijke interesse in film bleken te hebben.
Hierna begon ‘de anatomische les’ of ‘energetische ontdekkingstocht’, alsof ik weer even in de schoolbanken zat. Misschien wel de allerbelangrijkste vraag die zich al meteen voordeed was: hoe masseer je een lichaam dat qua boven -en onderlichaam niet bepaald voldoet aan de ‘normale’ proporties? Welke technieken en manipulaties kan je wel of niet gebruiken? Wat gebeurt er eigenlijk met de meridianen en de energiestroom als deze zich op sommige lichaamsonderdelen in onverwachte bochten draaien, soms op een manier die een abrupte stop zouden kunnen betekenen, of in ieder geval een hapering? Wat als je vooraf niet weet of sommige van zijn lichaamsplekken misschien ongewoon gevoelig zijn? Kan ik sowieso de drukpunten masseren zoals ik dit gewoon ben te doen? Kortom, veel vragen met geen antwoorden. Ga er maar aanstaan.
De werkwijze die ook min of meer als vanzelf ontstond was voorzichtig aanraken, aftasten en vooral voelen. Met het verbale contact in eerste instantie als terugkerend feedbackpunt. Iets dat ik dit keer met meer dan normale omslachtigheid deed. Nu geldt in het algemeen dat je als masseur met sommige cliënten tijdens de massage meer ‘contact maakt’ dan met anderen. Waar dit precies aan ligt is niet altijd met zekerheid te zeggen, maar een energetische verbinding krijgen is een van de meest veelvoorkomende redenen. Dit is iets wat je slechts tot op zekere hoogte zelf in de hand hebt of kan creëren. Zoals ook in de dans kan gelden: ‘it takes two to tango.’ In dit geval bleek hij niet onwelgevallig te zijn van mijn eerste danspassen, waardoor we samen al redelijk snel van een ‘open omhelzing’ tot een ‘gesloten’ konden komen. Is dit punt eenmaal bereikt, dan lossen de eerder gestelde vragen zich als vanzelf op. Hij volgt mij en ik volg hem. De massage bevindt zich dan definitief op een ander niveau, even als ’gelijkgestemden’ met zijn lichaam en mijn handen ‘gefinetuned’, in overeenstemming met elkaar.
Een bijzonder moment was de ontdekking dat zijn linker grote teen uitermate gevoelig kon zijn of worden. Niet op een pijnlijke manier, maar op een voor hem zeer aangename manier. Een zeldzame, mannelijke G-spot en behorend tot de natuurlijke psychedelica. Alsof al z’n energie zich op dat punt kon samenballen, een kleine kernexplosie veroorzakend. Het kon volgens hem niet alleen hallucinaties oproepen, maar hem zelfs brengen tot psychedeli-achtige trips. Een fenomeen dat ik nog niet eerder was tegengekomen en waarvoor ik – tenminste voor nu – een definitief antwoord schuldig moest blijven. Tsja, soms zit een wondertje in een klein hoekje en hoeft het ook geen verklaring.
Of ik hem op mijn tafel nog een keer zal terugzien blijft de vraag. Daarvoor heb ik – gelukkig maar – al genoeg van dit soort memorabele massages achter de rug. Zelfs als de eerste reactie positief is biedt dit geen garantie. En, dit heb ik ondertussen ook geleerd, het zegt ook niet perse iets over de kwaliteit van de massage. Het leven wikt en beschikt. Uiteindelijk doet het er ook niet echt toe. Het feit dat je als twee wildvreemden in een uur tijd zo’n moment toch even samen meemaakt is meer dan voldoende. In zijn geval komt er nog iets anders bij. Hij heeft me als een beginneling weer even aan de massagetafel gezet. Met zoekende handen, rode oortjes en vol verwondering.
Tienermassage – ‘A do or a don’t?’
Bestaat er zoiets als ‘tienermassage’ en is er behoefte aan? Ja, het bestaat, maar hooguit als een kleine specialisatie die maar in beperkte mate in Nederland wordt aangeboden. Maar afgaande op het leven van de huidige tiener kan ik me voorstellen dat er wel behoefte aan is.
Denk aan de huidige, niet misselijke prestatiedruk op school. Of het energie vretende, puberale ontwikkelingsproces, zowel lichamelijk als sociaal. Of aan de vele activiteiten waar zij, al dan niet onder druk van hun ouders of ‘peers’, buiten schooltijd aan meedoen. Vlak tenslotte de sociale media niet uit die behoorlijk wat van hen vraagt. De ‘peer pressure’ zal er hiermee niet minder op zijn geworden. Het is me op z’n zachtst gezegd nogal wat. En dan laat ik nog even de onderzoeken buiten beschouwing die al zouden hebben aangetoond dat pubers tegenwoordig meer stress kunnen ervaren dan volwassenen. Of het vaker gehoorde cliché dat pubers veel kunnen hebben en verstouwen want ‘ze zijn nog jong’. O ja? Is dit werkelijk zo?
Deze vragen werden voor mij actueel toen ik het afgelopen weekend werd gebeld door een moeder met de vraag of ik haar 15-jarige zoon wilde masseren. Een aanbod waar ik graag op inging. M’n masseer ervaring met tieners is niet alleen miniem, maar ik houd ook van nieuwe uitdagingen. Ze liet enigszins in het midden waarom, maar wat ik wel begreep was dat hij niet zo’n prater was en massage een manier voor hem was om bij zijn ‘zachtere zelf’ te komen. Dit prikkelde m’n interesse des te meer.
Gisteravond was het zover. Zij kwam voor de zekerheid toch maar even mee om hem te brengen. Eenmaal op m’n tafel was opvallend hoe hij zich vrij snel kon ontspannen. Zodanig dat hij kort na aanvang af en toe wat wegdoezelde. Al snel voelde dat ik me energetisch goed met hem kon verbinden. Wat er toen gebeurde is lastig te beschrijven zonder wat ‘wollig’ te worden. M’n handen werden als het ware lichter en zachter alsof ze luchtkussentjes aan het masseren waren. Daarnaast voelde ik in mezelf een dusdanige mate van ‘eenheidsgevoel’ waardoor het masseren grotendeels bijna als vanzelf ging. Kortom, een speciale ervaring.
Op het moment dat ik dit schrijf zie ik ook de absurditeit van de noodzaak van ‘de tienermassage’ in. Waar is de tijd gebleven dat de puber vooral nog een kind kon zijn, misschien niet onbezorgd, maar nog wel met de mogelijkheid om zich vaak nog kind te voelen en ook te zijn?